De gevaren van een onbetwistbare ‘albumcultuur’ in de politiek

Ontgrendel gratis de Editor’s Digest

Roula Khalaf, redacteur van de FT, selecteert in deze wekelijkse nieuwsbrief haar favoriete verhalen.

Waarom riskeert Labour, na al het goede werk dat zichzelf naar de rand van de macht heeft gesleept, zijn meedogenloos verzekerde eenheid over de kwestie Palestina? Zelfs nauwe bondgenoten van de leider zijn boos over het zorgvuldig genuanceerde standpunt van Sir Keir Starmer. Door de huidige verschrikkingen is dit onderwerp in de voorhoede van de publieke opinie geplaatst, maar voor de meeste kiezers is het niet van cruciaal belang. Om brutaal te zijn: het hangt ook niet erg af van Labour’s visie op het conflict.

Het antwoord is dat Palestina een buitensporige plaats inneemt in de Labour-psyche. Dit gaat verder dan begrijpelijke onmiddellijke sympathie. De kwestie is van overweldigend belang – vaak obsessief – voor de mobiliserende klassen van links. Ondertussen is de onfeilbare steun voor Israël nu een probleem van rechts geworden: een ministeriële assistent van de Tories werd maandag ontslagen omdat hij een staakt-het-vuren steunde.

Dit belicht een groter, onwelkom kenmerk van de moderne politiek, dat steeds meer geldt voor zowel links als rechts in de westerse landen, en dat eist dat activisten zich onvoorwaardelijk inschrijven in de hele reeks waarden en beleidsmaatregelen van hun team. In de politiek wordt het steeds lastiger om één single te kiezen, je bent verplicht het hele album te kopen.

Hoewel dit in de eerste plaats een activistische eigenschap is, sijpelt het door in de bredere mainstream-beweging, die prioriteiten beïnvloedt en vormgeeft. Aan de linkerkant vereist de ‘albumcultuur’ ook dat je je aanmeldt om klimaatveranderingsactivisme, transrechten en radicale raciale politiek te ondersteunen. Elke oorzaak vereist dat de andere delen van de agenda op het eerste gezicht worden aanvaard. Aan populistisch rechts trekt het nationalisme, klimaatscepsis, Chinese havikspraktijken en verzet tegen de diversiteitsagenda aan.

Een ander kenmerk is dat de kwesties die de meeste activisten bezielen doorgaans erg laag op de lijst van kiezersprioriteiten staan. De onvoorwaardelijke aanvaarding van deze agenda’s kan politieke misstappen verklaren, zoals de verkeerde interpretatie door de SNP van de publieke stemming over transrechten.

De misdaad van Starmer is dat hij zich heeft verzet tegen een staakt-het-vuren in Gaza, alleen de voorkeur heeft gegeven aan een “humanitaire pauze” en heeft aangedrongen op het recht van Israël om zichzelf te verdedigen. Gedeeltelijk wordt hij gedreven door zijn behoefte om zichzelf te definiëren ten opzichte van zijn voorganger, Jeremy Corbyn. Maar zijn standpunt en zijn poging om afwijkende meningen te onderdrukken hebben niet alleen zijn extreem-linkse vijanden in woede gebracht, maar ook zijn bondgenoten die vinden dat de oproep tot een staakt-het-vuren in geen enkel opzicht een extreem standpunt is.

De wreedheid van deze ruzie binnen Labour is deels te wijten aan aangeboren sympathie voor de bevolking van Gaza, maar is ook een kwestie van politieke identiteit. Palestina is een sleuteloorzaak voor linkse ideologen en mag niet ter discussie worden gesteld. Alle strijd is verenigd achter een centrale antikapitalistische en antiwesterse koloniale kritiek die de wereld netjes verdeelt in onderdrukkers en onderdrukten.

Deze ‘albummentaliteit’ verklaart waarom er bijvoorbeeld geen grote demonstraties plaatsvonden voor de afgeslachte moslimburgers in Syrië en geen linkse boycot van de Iraanse televisie, ondanks de vervolging van vrouwen en homo’s door het regime. Geen van beide landen is een bondgenoot van de VS. De centrale vraag is minder moslimlevens of mensenrechten dan wel de vraag of de misbruiker past in het ideologische profiel van een onderdrukker. Palestina staat hoog onder de demo-organiserende groepen – vakbonden, studenten, radicale milieuactivisten, de Stop the War Coalition – Syrië niet.

Het is de reden waarom Chicago Black Lives Matter, zelfs vóór de Israëlische vergelding, beelden van Hamas-paragliders tweette met de woorden “Ik sta aan de kant van Palestina”. En waarom in 2017 Joodse lesbiennes van een homobijeenkomst in de VS werden gegooid omdat ze een regenboogvlag met een Davidster droegen.

Niets van dit alles is bedoeld om de oprechte en getraumatiseerde duizenden mensen die de afgelopen dagen aan de demonstraties hebben deelgenomen te denigreren, noch om iets anders te doen dan wanhoop over het stijgende dodental in Gaza. De Palestijnen zijn een benadeeld volk. Maar twee misstanden maken nog geen recht en de onverschilligheid jegens de slachtoffers van Hamas benadrukt een wereldbeeld waarin er onschuldige en schuldige burgers zijn, doden die het waard zijn en niet die het niet verdienen. In hun manicheïstische analyse doen de protestorganisatoren niet genoeg om afstand te nemen van jihadistische groepen en openlijke antisemieten. Geconfronteerd hiermee keren zelfs sommige liberale joden en hardnekkige critici van het Israëlische leiderschap zich af van Gaza.

Hoewel de meest harde standpunten niet die van de reguliere Labour-partij zijn, geven ze nog steeds onbewust vorm aan gematigde linkse waarden – en aan de opvattingen van jongere progressieve kiezers die de bredere canon zonder enige twijfel accepteren als ‘wat mensen zoals ik denken’. Dit is de reden waarom Starmers standpunt voor velen zo problematisch is. Net als Tony Blair vóór hem trotseert hij de albumcultuur.

Aan de rechterkant is iets soortgelijks te zien. Israël is een zaak voor conservatieven geworden, en in de VS nog meer. In de bredere Britse politiek zijn de meest harde Brexiters vaak de boosste klimaatsceptici, de Covid-minimisers en het meest toegewijd aan anti-intellectuele aanvallen op de liberale elite.

Waarom doet dit er toe? Alle bewegingen hebben kernovertuigingen. Het antwoord is dat de albumcultuur zich verdiept. Het legt het scepticisme het zwijgen op en beperkt de partijen – vaak tot het punt dat andersdenkenden worden opgejaagd. En het wordt zichzelf in stand. Activisten selecteren kandidaten naar hun eigen beeld. Het ontmenselijkt in extreme mate ook tegenstanders en trekt politici weg van de gematigdheid en compromissen die hardnekkige problemen doorgaans vereisen.

In de huidige crisis brengt het ons uiteindelijk op een donkere plek waar degenen die een rechtvaardige regeling voor de Palestijnen willen, niet in staat zijn hun afschuw te uiten over de bloedbaden van Hamas, terwijl degenen wier genegenheid bij Israël ligt, worstelen om te huilen om de onwetende burgers van Gaza.

robert.shrimsley@ft.com