De kunst die ons reset en herstelt

Blijf op de hoogte met gratis updates

Meld u eenvoudig aan bij de Leven & Kunst myFT Digest – rechtstreeks in uw inbox afgeleverd.

De afgelopen weken heb ik het gevoel alsof ik wakker word met een gewicht dat op mijn borst drukt. De wereld is zwaar van tragedies en velen van ons voelen dit op de een of andere manier.

Overweldigd merkte ik dat ik urenlange pauzes nam van het schrijven om door het nabijgelegen, met bomen omzoomde park te wandelen en mijn geest en hart te laten luchten. De trottoirs hier in New York zijn bedekt met gele bladeren, en als ik opkijk en de rijen oranje, rode en gouden bladeren tegen een blauwgrijze lucht zie, ben ik even verlost van de wanhoop die ik heb gevoeld.

Dit vermogen om uitstel van onze zorgen te krijgen is een voorrecht, en niet iets waar we lichtvaardig mee moeten omgaan. Voor degenen onder ons die daartoe in staat zijn, kunnen zulke tijdelijke uitstelmomenten ons helpen een beetje gesterkt te blijven in de richting van daden van vrede, mededogen en rechtvaardigheid, welke vorm die ook voor ons aanneemt.

Ik ben gegrepen door de serie van op dans geïnspireerde schilderijen van de in Barcelona gevestigde hedendaagse kunstenaar Gabriel Schmitz. In het werk “Terrain Vague 1” uit 2022 hurkt een niet-identificeerbare persoon gekleed in een zwarte broek en een los wit overhemd laag op de grond. We zien ze vanaf de zijkant gepositioneerd, hun strakke lichaam en gezicht afgewend van de kijker, terwijl hun linkerarm en been reiken naar de levendige groene bladeren van een nabijgelegen plant. De tenen en wijsvinger zijn langwerpig en gestrekt, alsof ze zich inspannen om verder te reiken dan mogelijk is.

Er is een poëtische dans van intimiteit tussen deze persoon en deze plant terwijl ze naar elkaar reiken. Het is een opvallend maar rustig geladen beeld van leven in beweging, magnetisch aangetrokken tot meer leven. Als ik nadenk over manieren om uitstel te zoeken in tijden van diepe onrust, kan een wending naar de natuur herstellend en aardend zijn. In onze snelle, individualistische cultuur vergeten we gemakkelijk hoe verbonden we zijn met andere levensvormen. Een wandeling in een park vol bomen of bij een watermassa zitten kan een kalmerend effect hebben op ons zenuwstelsel, terwijl het ook ruimte voor ons opent om erachter te komen waar we op moeten letten.

Ook al blijven wij mensen zo destructief tegenover onszelf en de schepping, er zijn levende wezens die door hun bestaan ​​een bron van voedend leven zijn. Iets daaraan geeft mij een wanhopig hoopvol gevoel.

De Franse schilder Édouard Vuillard is een van mijn favoriete artiesten. In zijn werk uit 1909 “Woman Reading in the Reeds, Saint-Jacut-de-la-Mer” zien we de vorm van het lichaam van een vrouw terwijl ze op het zand ligt, verdiept in een boek. De opening in het riet creëert een kleine privénis waar ze alleen kan zijn met lezen. Ze lijkt beschermd door het oprukkende gras. Het olijfgroene en oranje palet van het riet vermengt zich warm met de houtskool-, blauw- en kaneelstof van haar kleding en haar. Ze lijkt verborgen, maar dat is ze niet. Wat helder opvalt is het wit van de pagina’s die haar zowel blootleggen als vasthouden.

Als ik naar dit moment van vrede kijk, voel ik dat ik dieper ademhaal. Wat het schilderij uitbeeldt is geen ontsnapping die de ernst van het leven ontkent, maar een pauze, waarbij de put wordt gevuld door woorden en contemplatie. We worden allemaal gevoed door verschillende soorten schrijfwijzen, maar ik stel me graag voor dat de vrouw op het schilderij poëzie leest, waarvan het ritme en de cadans haar gevoel van troost zouden kunnen voeden.

De afgelopen weken ben ik keer op keer aangetrokken tot poëzie, vooral die van de overleden Nobelprijswinnende Pools-Amerikaanse schrijver Czesław Miłosz. Zijn ontroerende gedichten slingeren heen en weer tussen de tragedie en de schoonheid van het leven, zoals in de openingsregels van het verbluffende ‘A Song on the End of the World’ (1944): ‘Op de dag dat de wereld eindigt,/ A bij cirkelt om een ​​klaver,/ Een visser repareert een glinsterend net.’ Ik word getroffen door de erkenning dat, terwijl de wereld van de een uiteenvalt, de wereld van de ander blijft draaien, gevuld met de kleine schoonheden die ieder leven bevat. Zelfs als je de wisselvalligheden van de wereld leest en erover nadenkt, is er rust in de daad van stilte en het omgaan met kunst.

Ik vind het werk van de in Cornwall gevestigde kunstenaar Jess Allen krachtig suggestief. Haar doeken zijn gevuld met schaduwen van mensen of objecten, wat doet denken aan dwalende gedachten over alles waar ons leven mee gevuld is, evenals een herkenning van de afwezigheden. Haar schilderij ‘A Moment Together 1’ uit 2022 doet me denken aan de gevoelens van troost die kunnen voortkomen uit het bereiken van anderen in tijden van nood.

Twee mensen staan ​​voor een raam terwijl het zonlicht naar binnen stroomt en hun schaduwen tegen de achtergrond van een bank werpt. Ik vind het geweldig dat hun silhouetten samensmelten, zodat je niet kunt zien waar de ene persoon eindigt en de andere begint. We zijn allemaal met elkaar verbonden, of we dat nu beseffen en toegeven of niet. Ik hou ook van de intimiteit van dit beeld omdat het ons bewust maakt van onze behoefte aan de fysieke aanwezigheid en aanraking van anderen in ons leven. En in tijden van wanhoop of crisis is uitstel soms eenvoudigweg het vinden van een ruimte waar iemands liefde en aanwezigheid worden bevestigd.

enuma.okoro@ft.com

Volg FTWeekend op Instagram En Xen abonneer je op onze podcast Leven en kunst waar je ook luistert