De nucleaire crisis in Iran duurt voort voor het Witte Huis, ondanks de ruil van gevangenen

Toen een privévliegtuig uit Qatar met vijf Iraans-Amerikaanse onderdanen in Doha landde, kon de Amerikaanse president Joe Biden eindelijk een succes claimen na maanden van geheime gesprekken met hoge inzet tussen Washington en Teheran.

De vijf mensen met een dubbele nationaliteit zaten al jaren gevangen in de Islamitische republiek – sommigen op beschuldiging van spionage voor de VS – en werden uiteindelijk vrijgelaten en maandag uit Teheran gevlogen nadat de twee aartsvijanden hadden ingestemd met een complexe gevangenenruil. Volgens de voorwaarden van de deal liet Washington vijf Iraniërs vrij die in de VS werden vastgehouden en gaf Teheran toegang tot 6 miljard dollar aan oliegeld dat eerder in Zuid-Korea was bevroren.

De cruciale vraag is nu of Washington en Teheran in staat zijn voort te bouwen op de gevangenenruil en deze te gebruiken als basis voor een serieuze aanpak van het agressieve nucleaire programma van Iran – misschien wel de grootste bedreiging voor de stabiliteit in het Midden-Oosten.

De twee landen hebben al besproken hoe ze de spanningen kunnen de-escaleren naast de gevangenenovereenkomst, waarbij de regering-Biden op zijn minst een crisis wil beteugelen die is aan het ontstaan ​​sinds voormalig president Donald Trump het nucleaire akkoord dat Teheran met de wereldmachten uit 2015 ondertekende, opzegde.

Dit houdt onder meer in dat Teheran er voorlopig mee instemt zich niet op Amerikanen te richten, ook niet via regionale proxy’s, en de uraniumverrijking te beperken tot een zuiverheid van 60 procent. Maar dat niveau ligt al dicht bij het wapenniveau, en volgens Amerikaanse functionarissen heeft Iran de capaciteit om binnen ongeveer twee weken voldoende splijtbaar materiaal te produceren om een ​​atoombom te bewapenen.

Als Iran zijn verrijkingsprogramma ondermijnt, zal Washington afzien van het opleggen van aanvullende economische sancties aan de republiek.

De VS hebben Teheran ook onder druk gezet om te stoppen met de verkoop van bewapende drones en reserveonderdelen aan Moskou, die Russische troepen hebben gebruikt in de oorlog in Oekraïne. Maar omdat Teheran weigert wapens naar Rusland te exporteren om in de oorlog te gebruiken, is er geen overeenstemming bereikt, zeiden mensen die over de gesprekken waren geïnformeerd.

Na de succesvolle uitwisseling van gevangenen wordt verwacht dat Qatar afzonderlijk gesprekken zal voeren met de twee landen over de volgende stappen, inclusief de nucleaire en drone-kwesties, aan de zijlijn van de Algemene Vergadering van de VN deze week, zei een van de mensen.

Qatar is een van de weinige landen die goede betrekkingen onderhoudt met zowel Washington als Teheran en samen met Oman de indirecte onderhandelingen heeft gefaciliteerd die tot de gevangenenovereenkomst hebben geleid.

Analisten zeiden dat er tijdens de bijeenkomst in New York ook gesprekken zouden kunnen plaatsvinden tussen Iran en Frankrijk, Groot-Brittannië en Duitsland, de Europese ondertekenaars van het nucleaire akkoord van 2015.

Maar de omvang van het wantrouwen tussen Washington en Teheran, in combinatie met binnenlandse politieke overwegingen in beide landen, betekent dat het bereiken van meer tastbare stappen om de opmars van Iran richting een nucleaire drempelstaat om te keren een enorme uitdaging zal zijn, aldus analisten.

Gezien hoe ver het nucleaire programma van Iran is gevorderd, is de consensus onder functionarissen en analisten dat het stervende akkoord uit 2015 niet langer nieuw leven kan worden ingeblazen.

Analisten voegen eraan toe dat de regering-Biden ook duidelijk heeft gemaakt dat ze voorafgaand aan de Amerikaanse verkiezingen van volgend jaar geen formeel akkoord met Iran zal zoeken – een poging om de politieke gevolgen te vermijden van het voorleggen van een overeenkomst aan een potentieel vijandig Congres.

In plaats daarvan wordt verwacht dat het land zal blijven streven naar ongeschreven afspraken om de spanningen te de-escaleren, met als doel te onderhandelen over een nieuw nucleair akkoord als Biden herverkozen wordt.

“Het bestuur ziet dit [prisoner exchange] als een belangrijke stap die de hervatting van een of andere vorm van nucleaire onderhandelingen dit najaar mogelijk maakt, met als doel geen overeenkomst te bereiken, maar de de-escalerende stappen voort te zetten en de boel onder controle te houden”, aldus Henry Rome, senior fellow bij de Washington Post. Instituut voor Nabije Oostenbeleid.

“Er zit een vrij laag plafond aan wat kan worden bereikt. Een poging om belangrijke stappen in het nucleaire programma te bevriezen zou het doel zijn. . . Terugdraaien is waarschijnlijk te ambitieus”, voegde Rome eraan toe.

Als onderdeel van de de-escalatoire maatregelen hebben de VS ook een toezegging van Iran gevraagd om zijn samenwerking met de Internationale Organisatie voor Atoomenergie te verbeteren. Maar de vooruitgang op dat front staat ook onder druk.

Het IAEA zei deze maand in een rapport aan zijn leden dat Iran het tempo waarin het uranium verrijkte, had vertraagd tot een niveau dat dicht bij wapenkwaliteit ligt. In de drie maanden tot augustus is de voorraad uranium verrijkt tot 60 procent in Teheran met 7,5 kg toegenomen – aanzienlijk minder dan in het voorgaande kwartaal, toen de voorraad met 26,6 kg, of bijna een derde, steeg tot 114 kg.

Maar in een tweede rapport zei het IAEA dat er geen vooruitgang was geboekt bij het oplossen van ‘openstaande veiligheidskwesties’ die verband hielden met een al lang bestaand onderzoek door het agentschap naar nucleaire activiteiten in het verleden. En vorige week veroordeelde het Iran omdat het een aantal IAEA-inspecteurs de toegang tot zijn faciliteiten ontzegde.

Analisten zeiden dat het een voorbeeld was van de uitdagingen die gepaard gaan met het beteugelen van de crisis zonder een oplossing voor de langere termijn.

“Iran speelt een spel waarbij het op de meest minimale manier reageert op sommige Amerikaanse verzoeken, zoals het verminderen van het tempo van de accumulatie van hoogverrijkt uranium, maar niet de accumulatie, terwijl het de grenzen test van wat telt als de-escalatie”, zei Rome. .

Ali Vaez, een Iran-expert bij de denktank Crisis Group, zei dat er op het nucleaire front niets is opgelost, alleen dat beide partijen “meer tijd hebben kunnen kopen”.

“Je kunt geen de-escalerend begrip hebben dat niets anders doet dan de problemen onder controle houden en een stabiele situatie verwachten in de loop van . . . in de aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen”, zei Vaez. “Er is behoefte aan voortdurend contact, en aan een proces dat niet alleen de basis legt voor een volgende nucleaire deal, maar ook in staat is om opkomende meningsverschillen te beheersen.”

In Iran – dat door het Westen wordt beschuldigd van het gebruik van gijzelingsdiplomatie – schreven staatsmedia de gevangenenruil toe aan wat volgens hen het falen was van Washingtons beleid om druk uit te oefenen op de republiek. Terwijl de Iraanse president Ebrahim Raisi werd geprezen, zei het rapport dat de VS gedwongen waren tot backchannel-diplomatie met Iran.

De niet-bevroren 6 miljard dollar aan oliedollars zal het islamitische regime een impuls geven in zijn strijd om de stijgende kosten van levensonderhoud en de wijdverbreide desillusie in de aanloop naar de parlementsverkiezingen begin volgend jaar, waarbij het wanhopig op zoek is naar een redelijke opkomst bij de verkiezingen.

In New York gaf Raisi voor de Algemene Vergadering van de VN de VS de schuld van het feit dat de gevangenenovereenkomst, die hij omschreef als een “humanitaire actie”, niet eerder tot stand kwam.

“We vertrouwen de VS niet omdat het zijn verplichtingen heeft geschonden [under the 2015 accord]”, zei hij tegen verslaggevers. “Elke stap in de richting van het nakomen van verplichtingen kan bijdragen aan het opbouwen van vertrouwen.”