Duitsland moet investeren om de extreemrechtse dreiging te neutraliseren

Ontvang gratis updates over de Duitse politiek

Wij sturen u een myFT Dagelijks overzicht e-mail waarbij de laatste wordt afgerond Duitse politiek nieuws elke ochtend.

De schrijver is een FT-redacteur en schrijft de Chartbook-nieuwsbrief

Het zijn angstige tijden in Duitsland. Twee kwesties domineren de krantenkoppen: de economische malaise en de alarmerende stijging van de steun voor het extreemrechtse Alternatief voor Duitsland, dat nu met ongeveer 22 procent elk van de drie regeringspartijen overtreft. Dit lijken misschien niet-verbonden economische en politieke kwesties. Maar ze zijn met elkaar verbonden door de bevolkingspolitiek en de publieke investeringen.

Veel factoren hebben samen de economische vooruitzichten van Duitsland vertroebeld. De schok van de energieprijzen heeft hard toegeslagen. De vertraging in China is slecht voor de Duitse export. Maar de meest fundamentele reden is de uitputting van het groeimodel dat twintig jaar geleden in gang werd gezet door het welvaarts- en arbeidsmarktbeleid van de toenmalige SPD-Groene regering. Door de steun voor langdurig werklozen te verminderen en laagbetaald werk te liberaliseren, dreven de maatregelen die bekend staan ​​als de Hartz IV-hervormingen de Duitsers ertoe aan te werken. In plaats van investeringen of productiviteitsstijgingen was het deze ‘nijvere revolutie’ die een bovengemiddelde economische groei voortstuwde.

Nu de arbeidsparticipatie op recordniveau ligt, heeft dit model zijn natuurlijke limiet bereikt. De demografische tegenwind steekt hevig toe. Als Duitsland de daling van de beroepsbevolking wil matigen, moet het de immigratie stimuleren. En dat brengt ons bij de AfD.

Sinds de oprichting in 2013 heeft de AfD verschillende doelen gesteund. Oorspronkelijk was het schrikbeeld het rentmeesterschap van Mario Draghi over de Europese Centrale Bank. Vervolgens verzette het zich tegen het groene klimaatbeleid. Het was Covid-sceptisch en verzet zich tegen de Duitse steun aan Oekraïne. Maar verreweg de belangrijkste zorg die de kiezers drijft, zijn de apocalyptische angsten die verband houden met migratie.

De AfD houdt zich bezig met meedogenloze angstzaaierij, het uiten van raciale stereotypen en islamofobie. Maar de transformatie in de Duitse samenleving is reëel. De afgelopen halve eeuw is Duitsland geëvolueerd van een grotendeels mono-etnische samenleving naar een samenleving waarin, volgens gegevens uit 2022, 28,7 procent van de bevolking geboren is met een buitenlands paspoort of één ouder had die dat wel had. In 2020 was 40,3 procent van de kinderen onder de vijf jaar migranten of geboren uit ten minste één buitenlandse ouder. In steden als Bremen ligt dit aandeel dichter bij tweederde.

Het antwoord van de Bondsdag was het liberaliseren van de staatsburgerschapsregels. De verandering in culturele normen richting Auslander en hun aanwezigheid in het openbare leven was spectaculair. Een solide meerderheid van de Duitsers blijft open van geest en staat open voor diversiteit. Maar de cultuurpolitiek gaat maar zo ver. Maar al te vaak ontbreekt het aan geld.

Zoals de Britse ervaring in de jaren 2010 heeft aangetoond, is de combinatie van bezuinigingen en grootschalige migratie een recept voor vreemdelingenhaat. Om een ​​liberaal migratiebeleid te laten werken en gevaarlijke conflicten over huisvesting en sociale diensten te vermijden, zijn publieke investeringen essentieel. Hier is Duitsland tekortgeschoten. Sinds het begin van de jaren 2000 zijn de overheidsinvesteringen per saldo negatief geweest en is de woningbouw ver achterop gebleven. Sinds 2009 heeft de schuldenrem die de staatsleningen beperkt de onderbesteding in stand gehouden.

Meer appartementen en crèches zullen het racisme niet uitbannen. Een ruime 14 procent van de Duitse kiezers heeft een houding die hen extreemrechts maakt. Er zijn 2 procent van de bonafide neonazi’s. Dat is betreurenswaardig, maar een betreurenswaardige minderheid van die omvang kan in quarantaine worden geplaatst. Wat echt zorgwekkend is, is dat nog eens 10 tot 15 procent van het electoraat, kiezers die zich zorgen maken over migratie, maar verder geen extreemrechtse standpunten steunen, in de handen van de AfD terechtkomt.

Het sluiten van de Duitse grenzen is geen optie. Niet alleen heeft de Duitse economie de arbeid nodig, maar miljoenen mensen over de hele wereld hebben recht op asiel en een redelijk verlangen om zichzelf te verbeteren door middel van migratie. Het strekt haar tot eer dat Berlijn in de EU heeft gepleit voor een gecoördineerd en rationeel vluchtelingenbeleid. In tegenstelling tot de alarmisten is Duitsland niet “vol” en loopt het geen risico op een apocalyptische wanorde. Maar er zijn echte knelpunten op het gebied van huisvesting, onderwijs en sociale zorg, waardoor een voortzetting van de status quo een recept is voor toenemende spanningen.

Om de rotting te stoppen is wat nodig is niet toegeven aan racisme, maar een overeenkomst tussen alle reguliere partijen om een ​​alternatief te bieden voor de AfD met een gecoördineerd programma van publieke investeringen in huisvesting en openbare diensten. Als dit het omzeilen van de schuldenrem vereist door middel van een speciaal fonds buiten de balans, zoals datgene dat in het leven is geroepen om de crisis in Oekraïne en de uitdaging van de klimaatverandering het hoofd te bieden, dan zij het zo. Voor de Duitse welvaart en binnenlandse vrede is het tot een succes maken van de immigratie veel belangrijker dan het verspillen van tientallen miljarden aan squadrons overontwikkelde Amerikaanse gevechtsvliegtuigen, of microchipfabrieken en andere lievelingen van het industriebeleid.