Een winter van onvrede dreigt op de voorpleinen van tankstations

Ontvang gratis updates over de olie- en gasindustrie

Wij sturen u een myFT Dagelijks overzicht e-mail waarbij de laatste wordt afgerond Olie- en gasindustrie nieuws elke ochtend.

Wie de afgelopen weken van de zomervakantie naar huis reed, kan het niet ontgaan zijn dat de benzine- en dieselprijzen weer stijgen.

De stijging van de pompprijzen in het Verenigd Koninkrijk in augustus was een van de grootste maandelijkse sprongen ooit, volgens de autodienstengroep RAC, die wees op een gemiddelde stijging van de kosten van een liter brandstof met 7 tot 8 cent tot ongeveer £ 1,52-. € 1,55 per liter. Hogere benzinepompprijzen zijn niet beperkt tot Groot-Brittannië; ook in de VS, Europa en Azië stijgt de benzineprijs.

Een deel hiervan kan eenvoudig worden verklaard door de hogere prijzen voor ruwe olie in de afgelopen weken. Brent-olie is gestegen van $78 per vat medio juli naar $90 per vat op dinsdag, grotendeels als gevolg van productieverlagingen door Saoedi-Arabië en Rusland. Maar een minder goed begrepen factor zijn de raffinagekosten.

Benzine, diesel maar ook vliegtuigbrandstoffen kenden de afgelopen weken een scheur als gevolg van beperkingen in de raffinagecapaciteit. Neem diesel. Terwijl ruwe olie de laatste tijd met ongeveer 14 procent is gestegen, zijn de groothandelsprijzen voor diesel in Europa met meer dan 25 procent gestegen. Benzine heeft ook sterke winsten geboekt, waarbij de prijzen op de groothandelsmarkten hun achterstand grotendeels hebben ingehaald en zelfs diesel hebben ingehaald.

Het Internationaal Energieagentschap zei in zijn laatste oliemarktrapport dat raffinaderijen “bijna recordwinsten” genoten.

De kortetermijnfactoren die de kracht van geraffineerde brandstoffen bepalen, variëren van lage voorraden tot een sterkere vraag van luchtvaartmaatschappijen en automobilisten tijdens de zomermaanden. Raffinaderijen en groothandelaren willen wellicht minder vaten op voorraad houden, omdat hogere rentetarieven het financieren van brandstofvoorraden moeilijker maken.

Maar het probleem op de langere termijn is er een van de capaciteit en beschikbaarheid van de juiste soorten grondstoffen. De Europese raffinaderijen zijn over het algemeen ouder en minder concurrerend dan de modernere fabrieken die in Azië worden geopend, dus toen de pandemie drie jaar geleden toesloeg, sloten de zwakste fabrieken voorgoed hun deuren. Ongeveer 5 procent van de Europese raffinagecapaciteit ging in deze periode verloren, waardoor de regionale markt krapper werd nu de vraag grotendeels weer normaal is.

De oorlog in Oekraïne heeft de bevoorrading nog ingewikkelder gemaakt, omdat sancties Russische vaten grotendeels van de Europese markt hebben uitgesloten. Rusland was vóór 2022 de grootste exporteur van diesel naar de EU.

Het IEA is van mening dat Europese raffinaderijen mogelijk ook moeite hebben om dezelfde verwerkingsopbrengsten te behalen, omdat ze Russische ruwe vaten als grondstof hebben moeten vervangen, waarvoor veel fabrieken waren geconfigureerd.

“De verschuiving naar alternatieve, suboptimale ruwe kwaliteiten heeft raffinaderijen naar verwerkingslimieten geduwd”, aldus het IEA, waarschuwend dat het verwachtte dat de Europese raffinageproductie in het derde kwartaal ongeveer 5 procent lager zal zijn dan vorig jaar.

Hoewel de oliemarkt relatief indrukwekkend werk heeft verricht bij het reorganiseren van de voorraden, nu er meer diesel vanuit India en het Midden-Oosten naar Europa komt, zijn de transporttijden langer en duurder.

Er is in Europa en de VS weinig animo om te investeren in nieuwe raffinagecapaciteit, ondanks de grote marges die geboden worden, aangezien verwacht wordt dat de toenemende acceptatie van elektrische voertuigen uiteindelijk de vraag diep zal doen afnemen.

Het mondiale beeld kan automobilisten binnenkort op zijn minst enige verlichting bieden, maar het is onwaarschijnlijk dat dit een wondermiddel zal zijn. Aliko Dangote, de rijkste man van Afrika, zal binnenkort, mogelijk vóór het einde van dit jaar, zijn megaraffinaderij van 600.000 vaten per dag in Nigeria opstarten.

Onlangs voltooide fabrieken in Saoedi-Arabië, Koeweit en Oman zijn ook aan het opvoeren, waarbij het IEA voorspelt dat de raffinaderijverwerking dit jaar wereldwijd met ongeveer 1,9 miljoen vaten per dag zal toenemen. Chinese raffinaderijen hebben ook grotere exportquota gekregen van Peking.

Analisten van Energy Aspects voerden deze week aan dat sommige speculatieve handelaren waarschijnlijk de recente weddenschappen op de prijsstijgingen van geraffineerde producten die de ruwe olie zullen blijven overtreffen, zullen afbouwen. Maar het is voorlopig onwaarschijnlijk dat de sterke raffinagemarges zullen instorten.

“Een robuuste vraag en ondermaats presterende producties als gevolg van problemen met de match tussen ruwe olie en grondstoffen zullen ervoor zorgen dat er in 2024 enige krapte zal blijven bestaan”, aldus Energy Aspects.

De grotere angst rond hoeveel we aan de pomp betalen, kan zijn dat, zelfs als de raffinagemarges enigszins afkoelen, de prijs van ruwe olie wel eens zou kunnen blijven stijgen. Nu Saoedi-Arabië dinsdag heeft aangekondigd de vrijwillige productieverlagingen voor ruwe olie te zullen verlengen tot het einde van dit jaar, lijken de Brent-prijzen hoger te wijzen en in 2023 voor het eerst boven de $90 per vat te komen.

Dat kan bijdragen aan het verkleinen van de marges die raffinaderijen verdienen, maar het zal de chauffeurs weinig soelaas bieden. De zomer is misschien voorbij. Maar op de voorpleinen dreigt nog steeds een winter van onvrede.

david.sheppard@ft.com