Kan Duitsland zijn economie herstellen?

Somberheid heeft de plaats ingenomen van opluchting als het overheersende sentiment over Duitsland onder economen. Deskundigen waarschuwen voor een nieuwe neergang in de grootste economie van Europa, ondanks het feit dat deze beter uit de energiecrisis van de afgelopen winter is gekomen dan aanvankelijk werd gevreesd.

De al lang bestaande structurele problemen, van een vergrijzende bevolking tot afbrokkelende infrastructuur, zijn verergerd door de oorlog in Oekraïne, stijgende rentetarieven en haperende wereldhandel.

Zowel het IMF als de OESO verwachten dat Duitsland dit jaar de slechtst presterende leidende economie ter wereld zal zijn. Bild Zeitung, de bestverkochte tabloidkrant van het land, sloeg onlangs alarm en verklaarde: “Help, onze economie stort in”, terwijl het een oproep deed aan kanselier Olaf Scholz om actie te ondernemen.

Waarom doet Duitsland het zo slecht?

De op drie na grootste economie ter wereld stagneerde in de drie maanden tot juni, na een krimp in de voorgaande twee kwartalen en presteerde ondermaats bij al haar grote rivalen.

Een belangrijke reden is de wereldwijde neergang in de productie, die Duitsland onevenredig hard treft, aangezien de sector een vijfde van zijn totale productie bijdraagt ​​- een vergelijkbaar niveau als Japan, maar bijna het dubbele van dat van de VS, Frankrijk en het VK.

Oliver Holtemöller, hoofd macro-economie aan het Halle Instituut voor Economisch Onderzoek, zei dat de hogere energieprijzen en handelsspanningen als gevolg van de grootschalige invasie van Rusland een acuut effect hebben gehad op de sector. De hogere kapitaalkosten en het tekort aan geschoolde arbeiders hebben het ook “ernstig onder druk gezet”, voegde hij eraan toe.

De Duitse gas- en elektriciteitsprijzen zijn sinds vorig jaar gedaald. Maar ze blijven hoger dan in veel niet-Europese landen en de productie in de energie-intensieve industriële sectoren van Duitsland, zoals chemie, glas en papier, is sinds begin vorig jaar met 17 procent gedaald, wat wijst op permanente verliezen.

“De vooruitzichten voor de Duitse industrie zijn somber”, zegt Franziska Palmas, senior econoom bij consultants Capital Economics.

Wat het land nog meer zorgen baart, is dat zijn traditionele kracht in de autoproductie wordt bedreigd, aangezien zijn grote merken marktaandeel verliezen aan goedkopere Chinese rivalen in de snelgroeiende sector van elektrische voertuigen. “De belangrijkste exportgoederen van het land – auto’s – worden steeds meer betwist”, zegt Martin Wolburg, senior econoom bij Generali Investments Europe.

Analisten die deze maand door Consensus Economics zijn ondervraagd, voorspellen dat het Duitse bruto binnenlands product dit jaar met 0,35 procent zal krimpen – een ommekeer ten opzichte van de lichte groei die ze drie maanden geleden voorspelden. Ze verlaagden ook hun groeiprognose voor 2024 tot 0,86 procent, een daling ten opzichte van de 1,4 procent die ze aan het begin van het jaar verwachtten.

Hoe lang presteert het al ondermaats?

Duitsland herstelde zich sneller van de financiële crisis van 2008 dan de rest van de eurozone, doordat de wereldhandel groeide en zuidelijke leden van het blok worstelden met banken- en staatsschuldcrises.

Maar de leider is inmiddels de achterblijver. Het Duitse bbp sloop in juni pas boven het pre-pandemische niveau, terwijl de eurozone 2,6 procent boven dat niveau uitkwam.

“Als je de coronaviruscrisis buiten beschouwing laat, begonnen de underperformance in 2017, dus de structurele problemen zijn er al een tijdje”, zegt Jörg Krämer, hoofdeconoom bij de Duitse geldschieter Commerzbank.

Het concurrentievermogen van het land is gestaag uitgehold door stijgende arbeidskosten, hoge belastingen, verstikkende bureaucratie en gebrek aan digitalisering in openbare diensten, aldus experts. Dit wordt benadrukt door de terugval van Duitsland op de ranglijst van de IMD-businessschool naar de 22e plaats van de 64 grote landen, terwijl het tien jaar geleden nog in de top 10 stond.

“Het voordeel dat Duitsland in de eerste 10 jaar van de euro heeft opgebouwd, is grotendeels uitgehold, omdat de Duitse arbeidskosten per eenheid product sneller stegen dan in de rest van het eurogebied en de arbeidskosten in de Oost-Europese toeleveringsketens van Duitsland zijn geconvergeerd met die in het westen”, aldus Christian Schulz. , plaatsvervangend Europees hoofdeconoom bij de Amerikaanse bank Citi.

Het ZEW-instituut bestempelde Duitsland onlangs als “een land met hoge belastingen voor investeringen”, erop wijzend dat het effectieve belastingtarief op bedrijfswinsten van 28,8 procent vorig jaar ruim boven het EU-gemiddelde van 18,8 procent lag.

Wat doet de overheid eraan?

Toen Scholz dit eerder deze maand werd gevraagd in een tv-interview op ZDF, zei de kanselier dat de regering “een ongelooflijk tempo” zette met veel “concreet op handen zijnde” projecten om de omschakeling naar hernieuwbare energie te versnellen en het arbeidsaanbod te vergroten.

Hij prees ook hoe chipfabrikanten Intel en Taiwan Semiconductor Manufacturing Company van plan zijn enorme fabrieken in Duitsland te bouwen, hoewel deze alleen werden veiliggesteld dankzij ongeveer 15 miljard euro aan subsidies.

De meeste economen denken dat Berlijn de goede kant op gaat door te proberen structurele problemen aan te pakken in plaats van een fiscale stimulans op korte termijn te geven.

“De regering pakt al enkele belangrijke kwesties aan”, zegt Holger Schmieding, hoofdeconoom bij de Duitse bank Berenberg, daarbij verwijzend naar geplande wetten om de planningsgoedkeuring voor prioritaire investeringen te stroomlijnen en om meer geschoolde werknemers uit het buitenland aan te trekken.

Maar de drievoudige regeringscoalitie van Scholz wordt ook gehinderd door onderlinge strijd, meest recentelijk toen de minister van Groene Familie deze maand zijn veto uitsprak tegen een voorstel van de liberale minister van Financiën Christian Lindner dat bedoeld was om de groei te stimuleren door bedrijven jaarlijks enkele miljarden euro’s aan belastingverlichting te geven. .

Is er nog hoop op een rebound?

Ondanks alle somberheid denken sommige economen dat Duitsland niet lang ondermaats zal blijven presteren, en wedden dat de conjuncturele problemen zullen afnemen naarmate de energieprijzen matigen en de export naar China zich herstelt.

“Ik zou zeggen dat het pessimisme overdreven is”, zegt Florian Hense, senior econoom bij de Duitse fondsbeheerder Union Investment, die voorspelt dat de groei van het land tegen 2025 terug zal zijn naar het eurozonegemiddelde van 1,5 procent.

De consumentenbestedingen kunnen herstellen als de Duitse lonen met meer dan 5 procent stijgen, terwijl de inflatie volgend jaar naar verwachting zal halveren tot 3 procent. “Stijgende reële lonen zijn een van de belangrijkste redenen waarom we denken dat er slechts een oppervlakkige recessie zal komen”, aldus Krämer van Commerzbank.

Sommigen geloven dat de huidige economische ellende de regering zal dwingen moeilijke arbeidsmarkt- en aanbodhervormingen aan te pakken die een nieuw tijdperk van outperformance kunnen inluiden, zoals in de jaren negentig. “Hoe groter de problemen, hoe waarschijnlijker het is dat er een echte verandering in het beleid komt”, zegt Stefan Kooths, directeur van het Kiel Institute for the World Economy.

Anderen zijn pessimistischer. “Het land heeft een alomvattend hervormings- en investeringsplan nodig”, zegt Carsten Brzeski, global head of macro bij de Nederlandse bank ING. “Maar we zijn er nog lang niet aan toe.”

Aanvullende rapportage door Valentina Romei in Londen en Laura Pitel in Berlijn