West-Afrikaanse leiders treden hard op tegen Niger met dreiging van militaire actie

Ontvang gratis Niger-updates

We sturen je een myFT dagelijkse samenvatting e-mail naar boven afronden Niger nieuws elke ochtend.

De West-Afrikaanse leiders die afgelopen weekend bijeenkwamen voor een spoedtop tijdens de zich ontvouwende staatsgreep in Niger, wogen hun opties af over hoe ze moesten reageren.

Samenzweerders veroordelen, sancties opleggen, ambassadeurs terugroepen en het land schorsen uit hun Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten? Ze lagen allemaal op tafel. Maar het Ecowas-communiqué ging veel verder.

Als de eis dat de staatsgreepleiders de macht afstaan ​​”niet binnen een week wordt ingewilligd, zullen we alle maatregelen nemen die nodig zijn om de constitutionele orde te herstellen”, waarschuwde het zondag. “Dergelijke maatregelen kunnen het gebruik van geweld omvatten.”

Een gemeenschap die zich voornamelijk bezighoudt met het vrije verkeer van goederen en personen, uit gewoonlijk niet zulke militaire bedreigingen. Maar na kritiek te hebben gekregen omdat het er niet in slaagde een sterke lijn in te nemen met eerdere West-Afrikaanse staatsgrepen, zag Ecowas – nu geleid door zwaargewicht Nigeria – een andere aanpak, beweerden analisten.

“Nadat harde tactieken om de Malinese junta te confronteren niet werkten, speelde Ecowas het zacht met Burkina Faso en Guinee na de staatsgrepen daar en dat was niet effectiever en die junta’s konden zich verschansen”, zegt Paul Melly, een Sahel-expert bij de denktank van Chatham House.

“Ecowas keert nu terug naar het principe van een heel harde aanpak, met het verschil dat de nieuwe president van Nigeria een veel proactievere figuur is in deze kwestie”, zei hij, verwijzend naar Bola Tinubu, die in juli Ecowas-voorzitter werd president van Nigeria worden.

Afolabi Adekaiyaoja, analist bij de denktank Center for Democracy and Development, zei dat de staatsgreep een ‘make or break’ moment was voor Ecowas en zijn vermogen om ongrondwettelijke machtsoverdrachten te beperken. Tinubu moet worden gezien als de man die de democratie in Niger heeft teruggebracht. Het zou een goed voorteken zijn als Nigeria wordt gezien als de sterke autoriteit in de regio.”

Een hooggeplaatst lid van Tinubu’s partij zei dat de nieuwe Nigeriaanse president de kans had om het gespierde buitenlands beleid nieuw leven in te blazen dat volgens hem ontbrak sinds voormalig president Olusegun Obasanjo in 2007 aftrad.

Obasanjo, die onlangs een deal sloot om de burgeroorlog in Ethiopië te beëindigen, hielp de democratie in de regio te versterken en begeleidde persoonlijk de afgezette president van São Tomé en Principe terug naar zijn land nadat hij in 2003 bij een staatsgreep door muitende soldaten was afgezet.

“Hij heeft Nigeria relevant gemaakt op het continent en in de wereld – en daar moeten we naar terugkeren”, zei de bondgenoot van Tinubu.

Bij de staatsgreep vorige week in Niger werd de democratisch gekozen en pro-westerse president Mohamed Bazoum afgezet en werd een militaire junta geïnstalleerd onder leiding van Omar Tchiani, die voorheen de presidentiële garde leidde. Bazoum, die toestond dat Amerikaanse en Franse troepen Niger gebruikten als basis voor antiterreuroperaties in de hele regio, staat onder huisarrest.

De Franse ambassade in de hoofdstad Niamey werd in de dagen na de staatsgreep aangevallen door pro-junta-demonstranten, waarvan sommigen pro-Russische slogans scandeerden. Parijs is dinsdag begonnen met het evacueren van burgers en mensen uit andere EU-landen, terwijl de junta haar inspanningen opvoerde om haar greep veilig te stellen door politici te arresteren die banden hadden met de afgezette regering.

Er zijn verdeeldheid in West-Afrika over hoe om te gaan met Niger, ondanks de sterke Ecowas-verklaring. Burkina Faso en Mali, geschorste leden wier leiders via staatsgrepen aan de macht kwamen, zeiden dat ze militaire actie in Niger als een “oorlogsverklaring” zouden beschouwen, terwijl de junta in Guinee de sancties tegen Niger “onwettig en onmenselijk” noemde.

Toch heeft Nigeria een buitensporige invloed in de West-Afrikaanse gemeenschap van naties. Het is goed voor 63 procent van de economische output van het blok, volgens de Ecowas Bank for Investment and Development, meer dan de andere 14 landen samen.

Het heeft ook het grootste leger in de regio, met 223.000 soldaten en gevechtsvliegtuigen van Amerikaanse, Chinese en Duitse makelij. Een interventie in Niger zou sterk afhangen van de betrokkenheid van Abuja.

Westerse mogendheden en andere Afrikaanse landen zoals Algerije hebben de staatsgreep in Niger veroordeeld, maar niemand heeft gezegd of ze militaire interventie steunden.

Een analist die onlangs Niger bezocht, zei dat de voormalige koloniale macht Frankrijk zich niet zou verzetten tegen een Ecowas-interventie, terwijl het uiterst op zijn hoede was voor directe actie. “Frankrijk wil niet eens verdacht worden van betrokkenheid”, zei de analist. Parijs verwelkomde zondag de Ecowas-verklaring en riep op tot “terugkeer naar de constitutionele orde in Niger” onder Bazoum.

Diplomatie blijft de eerste keuze van Ecowas om te bemiddelen, volgens functionarissen die wijzen op een bezoek aan Niamey deze week door de president van Tsjaad, Mahamat Idriss Déby Itno, waar hij de putschisten ontmoette en gesprekken voerde met Bazoum.

Maar Déby zorgt voor een ongemakkelijke gesprekspartner, aangezien hij in wezen een leider van een staatsgreep is die de macht overnam toen zijn vader stierf. De Afrikaanse Unie en de westerse mogendheden blijven de Tsjadische leider omarmen, ondanks het feit dat de beloofde overgang naar democratie is vertraagd.

Maar terwijl de klok tikte op de deadline, had Ecowas zichzelf misschien in een hoek gedreven door een korte tijdlijn te stellen voordat hij dreigde militaire opties uit te oefenen.

Toch heeft een militaire dreiging in het verleden gewerkt, met name door de langzittende Gambiaanse dictator Yahya Jammeh ervan te overtuigen in 2017 in ballingschap te gaan nadat hij aanvankelijk weigerde de macht af te staan ​​na een verkiezingsverlies.

Anderen wijzen erop dat Niger anders is. Ulf Laessing, directeur van het Sahel-programma bij de Konrad Adenauer Foundation, zette vraagtekens bij de steun voor het afgezette regime in het leger en merkte op dat “geen enkele legereenheid Bazoum te hulp is gekomen”.

Een andere analist die in Niger werkt, zei over elke mogelijke interventie: “Als er iets is dat de steun van de bevolking voor Bazoum zou vernietigen, dan is het dat wel.”

De juntaleiders praten ondertussen hard, waarbij woordvoerder kolonel Amadou Abdramane deze week beweerde dat Frankrijk een aanval beraamde om Bazoum te redden. “We willen Ecowas – of welke andere avonturier dan ook – nogmaals herinneren aan onze vastberadenheid om ons vaderland te verdedigen”, zei hij.