Zuid-Afrika’s voormalige president Jacob Zuma gratie verleend na ‘speciale kwijtschelding’

Ontvang gratis Zuid-Afrikaanse politiek updates

We sturen je een myFT dagelijkse samenvatting e-mail naar boven afronden Zuid-Afrikaanse politiek nieuws elke ochtend.

De Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa heeft gratie verleend aan zijn voorganger Jacob Zuma als onderdeel van een “speciale kwijtschelding” die ook duizenden andere gevangenen vrijliet.

De voormalige president, 81, kreeg in 2021 een gevangenisstraf van 15 maanden wegens het trotseren van een onderzoek naar systematische corruptie van staatsinstellingen tijdens zijn bewind, maar werd later op medische gronden vrijgelaten.

Zuma keerde vrijdag kort terug naar een gevangenis in de staat KwaZulu-Natal, maar werd uren later vrijgelaten op grond van een plan waarbij Ramaphosa “de kwijtschelding van niet-gewelddadige overtreders in Zuid-Afrika goedkeurde”, aldus het ministerie van correctionele diensten van het land.

Ramaphosa verleende de speciale gratie aan bijna 10.000 gevangenen vanwege de overbevolking in de gevangenissen en de noodzaak om gevangenen te beschermen tegen gezondheidsrisico’s en een “golf van gangsterisme”, voegde de afdeling eraan toe.

Maar critici merkten op dat het blokpardon kwam op het moment dat de gevangenisdienst van Zuid-Afrika zou beslissen of Zuma naar de gevangenis zou moeten terugkeren, nadat de hoogste rechtbank van het land vorige maand een uitspraak bekrachtigde dat de correctionele afdeling hem in 2021 onterecht medische voorwaardelijke vrijlating had verleend.

De Zuma-veroordelingssaga heeft een licht geschenen op de rechtsstaat in Zuid-Afrika en Ramaphosa’s beloften om het verval van het land te stoppen na de rot die bij Zuid-Afrikanen bekend staat als de jaren van “staatsinname”.

Een onderzoek naar het schandaal, waarin de machtige Gupta-zakenfamilie werd beschuldigd van het gebruiken van een vriendschap met de voormalige president om de staat te plunderen, concludeerde vorig jaar dat Zuma “gemakkelijk de deuren opende” om te enten. Zuma en de Gupta’s ontkennen elk wangedrag.

Oppositieleden veroordeelden de gratie voor Zuma en de ongebruikelijke omstandigheden waarin het werd gedaan.

John Steenhuisen, leider van de Democratische Alliantie, zei dat de regering van Ramaphosa “opnieuw had afgezien van het opkomen voor de rechtsstaat en de grondwet, en er via een cynische en manipulatieve zet voor had gekozen om Jacob Zuma vrij te laten”. Herman Mashaba, leider van de ActionSA-partij, zei dat de beslissing “een aanfluiting was van het strafrechtsysteem”.

Nicole Fritz, uitvoerend directeur van de Helen Suzman Foundation, een juridische waakhond, zei dat de Zuid-Afrikaanse autoriteiten een manier hebben gevonden “om ervoor te zorgen dat Zuma niet terugkeert naar een gevangeniscel”.

Maar ze zei ook dat het een uitzonderlijk geval was, met een relatief zeldzame gevangenisstraf wegens minachting van de rechtbank en onrechtmatige medische voorwaardelijke vrijlating. “Het was een ongelooflijk moeilijke en complexe situatie, en ik denk niet dat veel democratieën goed omgaan met de verantwoording van voormalige leiders”, voegde ze eraan toe.

Het constitutionele hof van Zuid-Afrika had Zuma aanvankelijk minachtend bevonden voor het negeren van zijn bevelen om te verschijnen voor een onderzoek naar de plundering van staatsmiddelen tijdens zijn negen jaar aan de macht.

De beslissing van vorige maand hield in dat deze straf wettelijk nog steeds van kracht was, maar dat de gevangenisdienst kon beslissen of zijn voorwaardelijke vrijlating meetelt voor de tijd die hij uitzat of dat hij opnieuw moest worden opgesloten.

Makgothi Thobakgale, hoofd van de gevangenisdienst, zei dat Zuma’s korte terugkeer naar de gevangenis op vrijdag betekende dat zijn afdeling de uitspraken van de rechtbank had nageleefd en dat het verlenen van gratie een apart proces was.

Zuma gaf zich in 2021 over aan de politie, maar zijn aanhangers ontketenden als reactie daarop Zuid-Afrika’s ergste aanval van geweld en onrust na de apartheid.

Bij plunderingen en aanvallen op infrastructuur in het hart van de Zuid-Afrikaanse economie in KwaZulu-Natal, de machtsbasis van Zuma, en Gauteng, het industriële centrum van het land, kwamen meer dan 300 mensen om het leven en gingen tal van bedrijven kapot.

Een militaire inzet onderdrukte uiteindelijk wat Ramaphosa een poging tot opstand noemde. Zuma werd maanden later voorwaardelijk vrijgelaten.

Zuma verloor het presidentschap en een machtsstrijd in het regerende Afrikaans Nationaal Congres al in 2018, maar analisten hebben gezegd dat het ANC zowel een herhaling van het geweld van juli 2021 vreest, wat neerkwam op een burgeroorlog binnen de beweging, als het verlies van KwaZulu. -Natal bij landelijke verkiezingen volgend jaar.

De partij staat voor een strijd om de meerderheid die ze sinds de eerste democratische verkiezingen in 1994 heeft behouden, en peilingen hebben aangegeven dat ze de belangrijke bevolkingscentra van zowel KwaZulu-Natal als Gauteng zou kunnen verliezen.

In de loop der jaren hebben Zuid-Afrikaanse presidenten af ​​en toe gebruik gemaakt van de bevoegdheden van het land om straffen kwijt te schelden, waaronder Ramaphosa eerder in 2019 en Zuma in 2012.